Ngay dưới đỉnh núi trên đảo Tinos, thuộc quần đảo Cycladic (Hy Lạp), những cây sồi uốn cong xuống tận mặt đất bởi sức mạnh của những cơn gió phương bắc biến thân và cành của chúng thành những tư thế kỳ lạ, bất chấp trọng lực. Được biết đến với cái tên Meltemi, những cơn gió này đã giữ vị trí quan trọng trong đời sống người Tinos từ thời cổ đại. Một huyền thoại được lưu truyền rằng Hercules căm phẫn Boreas vì đã giết bạn mình, và trả thù thần gió bắc bằng cách giết chết những đứa con của Boreas trên đảo Tinos. Người cha trút nỗi đau buồn bằng cách tung ra những cơn gió dữ dội thổi vào núi đá mãi mãi ngàn đời.
Ngày nay, Meltemi giúp cái nắng mùa hè như thiêu đốt dễ chịu hơn và giữ cho nho trong vườn không quá nóng. Cơn gió biểu tượng này giúp tạo ra những con sóng lý tưởng cho môn lướt sóng tại bãi biển Kolymbithra trên Biển Aegean, đồng thời giúp ngăn chặn các tàu du lịch và siêu du thuyền xâm phạm vào nơi trú ẩn bình yên này, nơi những chú dê và mèo hoang thoải mái “tuần tra” trên quảng trường công cộng.
Hòn đảo này ngày càng trở thành địa điểm yêu thích cho những ngôi nhà nghỉ dưỡng của cộng đồng các nhà sáng tạo người Hy Lạp và châu Âu như nhà làm phim Poor Things Yorgos Lanthimos, giám đốc nghệ thuật Nhà hát Opera Quốc gia Hy Lạp Giorgos Koumendakis, cùng với các nghệ sĩ, kiến trúc sư, nhạc sĩ... Họ đang tìm cách tránh xa sự huyên náo của những khu nghỉ dưỡng đình đám tại Hy Lạp để tìm về Tinos, nơi có mối liên hệ mật thiết với thế giới nghệ thuật. Tuy nhiên, trong nhiều thập kỷ, hầu hết khách du lịch ở đây là những người hành hương, đến bằng phà và thường cố leo lên dốc bằng tay và đầu gối để cầu nguyện bên dưới tượng Đức Trinh Nữ Maria bên trong Nhà thờ Panagia Evangelistria.
Với việc khai trương vào tháng 5 của Odera, khu nghỉ dưỡng năm sao đầu tiên trên đảo, cộng với sự phát triển của biệt thự hạng sang Five Star Greece và lần ra mắt của Hoper, một dịch vụ trực thăng thương mại nối Tinos với Athens trong vòng chưa đầy 45 phút. Hòn đảo này đã sẵn sàng trở thành “điểm đến thời thượng mới” của Hy Lạp.
Tuy nhiên, việc người dân đảo Tinos có muốn giành được danh hiệu này hay không vẫn là một câu hỏi bỏ ngỏ. Maya Tsoclis, một cư dân mùa hè có mối liên hệ sâu sắc với khu vực này, đã châm biếm về một hòn đảo liền kề được khai thác du lịch quá mức cùng những bữa tiệc thâu đêm. “Khoảng cách giữa thiên đường và địa ngục là bao xa? Đó là khoảng cách giữa Tinos và Mykonos”.
Tinos vẫn luôn là một điều gì đó thật kỳ lạ. Trong khoảng 500 năm, cho đến năm 1715, đây là một phần của Đế chế Venice, nơi chính quyền ban thưởng đất đai cho những người Tinos theo đạo Công giáo La Mã. Ngày nay, trong khi có tới 90% dân số của quốc gia được xác định là Chính thống giáo Hy Lạp, con số này tại Tinos chỉ là 60 đến 65%, phần còn lại là người Công giáo. Những ngôi làng được quét vôi trắng trong lịch sử là thuộc về 2 nhóm tôn giáo này.
Được xây dựng trên núi cao - để đề phòng cướp biển - các ngôi làng kết nối với nhau bởi những con đường nhỏ hẹp. Các hiện vật kiến trúc rải rác trên sườn đồi gồm hàng trăm chuồng chim được trang trí tinh tế, nơi người dân nuôi chim bồ câu để làm thức ăn và phân bón, thậm chí còn xuất khẩu loại phân bón này; những cối xay gió bị bỏ hoang từng cung cấp năng lượng cho ngành xay xát ngũ cốc; và hơn một nghìn ngôi nhà nguyện nhỏ màu trắng được người dân xây dựng để làm đền thờ cho người thân. Những bức tường đá thấp được xây để làm bậc thang phục vụ nông nghiệp. Đây có thể là một lý do có thể khiến nhà triết học nổi tiếng thế kỷ 20 Cornelius Castoriadis, người sống tại Tinos, gọi đây là “hòn đảo thủ công”.
Các mỏ đá cẩm thạch ở Tinos còn là nơi phát triển tài năng của mạng lưới thợ điêu khắc lành nghề hàng thế kỷ và truyền cảm hứng cho vô số nghệ sĩ trên khắp Hy Lạp và những vùng đất xa hơn.
CYCLADES BÍ MẬT: Cách Tinos gần 140 cây số, cụm đảo này ở tình trạng gần như hoang sơ, riêng hòn đảo Folegandros nhỏ bé thu hút khoảng 50.000 du khách mỗi năm, so với hơn 2 triệu người đổ về Santorini gần đó. Gundari, một khu nghỉ dưỡng năm sao mới ra mắt với 25 phòng suite được thiết kế theo phong cách sinh khí học (bioclimatic). Mỗi phòng có hồ bơi nước nóng năng lượng mặt trời riêng, nằm trên đỉnh một vách đá nhô ra biển Aegean. Căn sang trọng nhất có phòng tắm cỡ đại được trang bị vòi sen đôi. Chủ sở hữu người Úc Ricardo Larriera nói với Robb Report rằng giai đoạn hai sẽ được xây dựng ở vách đá bên dưới, dự kiến khai trương vào năm 2026. Riêng nhà hàng Orizon do Lefteris Lazarou, đầu bếp một sao Michelin cầm trịch. Du khách có thể đến đây bằng du thuyền, bay bằng trực thăng từ một hòn đảo khác hoặc Athens, hoặc đặt thuyền của Gundari để chuyển tiếp. Các hoạt động khám phá Folegandros bao gồm đi xe đạp điện, lặn ống thở, thăm pháo đài cổ và nhà thờ trên núi.
Maya Tsoclis đang ngồi trên sân hiên ngôi nhà bằng đá từ thế kỷ 19 của mình ở ngôi làng nhỏ trên núi Koumaros, nhấp từng ngụm nước chanh từ cây trồng trong vườn. Bà đã đến Tinos được gần 40 năm, kể từ khi cha bà, nghệ sĩ nổi tiếng Costas Tsoclis chọn nơi đây để sinh sống. Maya, người nổi tiếng ở Hy Lạp nhờ loạt phim tài liệu du lịch truyền hình dài tập, lưu ý rằng Tinos cho người ta cảm giác như đang mơ - gần như thời trung cổ. Nơi đây còn mang tính nguyên bản thú vị hơn khi mọi người chủ yếu vẫn làm công việc thủ công.
Gia đình Tsoclis tìm thấy một ngôi nhà ở làng Kampos và trở nên gắn bó với hòn đảo. Vào năm 2011, Bảo tàng Costas Tsoclis đã được mở tại một ngôi trường cũ trong làng và mùa hè này nơi đây sẽ khánh thành thêm một cánh mới, kết nối với tòa nhà ban đầu thông qua một nhà hát vòm hiện đại. Ở tuổi 94, Costas với mái tóc bạc phơ và thân hình nhỏ nhắn hàng ngày vẫn làm việc trong xưởng tại bảo tàng của mình suốt những chuyến lưu trú theo mùa từ Athens về Tinos, vẽ liên tục sáu, bảy giờ đồng hồ để tận dụng ánh sáng tối ưu.
Khi tôi đến thăm ông, một loạt bức tranh trừu tượng mang sắc hồng nóng rực bao phủ bức tường, chỉ một số trong số đó trở thành tác phẩm sắp đặt hoành tráng gồm 90 tấm biển ở Athens vào tháng 9. “Chủ đề của những tác phẩm nghệ thuật này liên quan đến sự kỳ diệu cũng như sự nguy hiểm và nỗi sợ hãi công nghệ”, - ông giải thích khi ngồi dưới bóng râm của giàn nho, nơi du khách tham quan bảo tàng thường ngạc nhiên thích thú khi nhìn thấy ông. “Có nhiều công nghệ tôi sử dụng nhưng lại không hiểu gì. Vì vậy, sẽ không nhất quán nếu mọi việc tôi làm mà ai cũng hiểu được”.
Khi gia đình Tsoclis mua lại biệt thự Koumaros vào năm 2006, Maya biết được rằng gia đình cô có mối liên hệ sâu sắc với nơi này: Năm 1950, cha cô là một sinh viên nghệ thuật nghèo ở Athens. Ông đã yêu một cô gái nhưng cha mẹ cô không đồng tình nên đã thúc ép cô tới tu viện Ursuline ở Tinos. Costas bán tài sản của mình để mua vé phà, sau đó tìm đường đến một tu viện. Tại đây, ông giả làm anh họ của cô để hỏi thăm tin tức về người mình yêu. Các thầy tu nói với ông rằng cô đã đến nơi ở mùa hè của các nữ tu. Không thể tìm thấy nơi này, ông quay trở lại Athens và không bao giờ gặp hay nghe tin gì về cô nữa. Hóa ra biệt thự này là nơi nghỉ dưỡng mùa hè của nữ tu Ursulines. “Một trong những lý do ông ấy mua nơi này là vì cô gái này đã ở đây”,- Maya nói khi tiếng chuông nhà thờ vang lên ở nhà bên cạnh.
Maya, vốn từng là một nhà thiết kế thời trang, đã cải tạo ngôi nhà một cách tỉ mỉ, và bảo tồn những chi tiết kiến trúc độc đáo như những tảng đá trên bức tường tầng dưới. Cô đã xây dựng một nhà hát vòm, nơi hiện đang diễn ra lễ hội nghệ thuật vào tháng 8 hàng năm. Đồng thờ, cô còn chuyển đổi ngôi nhà cho chim bồ câu truyền thống thành một nhà khách nhỏ, đồng thời thêm một phòng tắm hơi và hồ bơi. Khu đất rộng hơn 6 héc-ta được trang trí bằng các tác phẩm nghệ thuật của cha cô và thơm mùi hoa giấy mang sắc hồng rực. Hiện tại, cô quyết định cho thuê bất động sản này với số lượng rất hạn chế thông qua Five Star Greece - dù rõ ràng cô có nhiều cảm xúc lẫn lộn về du lịch trên đảo.
“Tất cả người Hy Lạp đều biết đến Tinos nhờ những cuộc hành hương. Hiện tại chúng ta quên mất đều này, nhưng Tinos chính là một cuộc hành hương. Đó là linh hồn của Tinos”, - Maya cho hay. “Đức Trinh Nữ Maria đã cứu Tinos”, - cô giải thích thêm việc những du khách muốn tiệc tùng đã bị thoái chí bởi nghi lễ (hay có lẽ là thiếu sân bay hoặc bến du thuyền) và thay vào đó đổ xô đến Mykonos. Vào thời điểm các nhà phát triển bất động sản nhận ra tiềm năng của Tinos, “mọi người đã thấu đáo hơn. Tinos không có các siêu du thuyền vốn là vấn đề lớn của Mykonos khi đang bị quá tải du khách - kiểu du lịch kém chất lượng - một từ mới được sử dụng là ‘Mykonization’ (hội chứng Mikono) của Tinos. Đây là điều chúng tôi cố gắng tránh”.
NGHỆ THUẬT THĂNG HOA: Trong khi Tinos sở hữu số lượng nghệ sĩ đông đảo và là điểm đến yêu thích của nhiều người khác, Athens vẫn là trung tâm nghệ thuật đương đại của Hy Lạp— và ngày càng thu hút sự chú ý của quốc tế. Một ngày cuối tuần vào tháng 6 vừa qua, Jeff Koons và Maurizio Cattelan đã cùng một nhóm nghệ thuật tham dự lễ hội hàng năm của Deste Foundation, thuộc sở hữu của Dakis Joannou, nhà sưu tập có sức ảnh hưởng lớn trong giới. Thành phố này cũng là quê hương của Dimitris Daskalopoulos, người vào năm 2022 đã tặng 100 tác phẩm quan trọng cho Bảo tàng Nghệ thuật Đương đại Chicago và Guggenheim ở New York. Phòng trưng bày Gagosian và Michael Werner lần lượt khai trương vào năm 2020 và vào tháng 5 vừa qua. Các nghệ sĩ mới nổi cũng đang chuyển đến đây để sáng tạo. Riêng nghệ sĩ xứ Wales Neal Rock đã mua một tòa nhà để sử dụng làm nơi lưu trú và triển lãm của nghệ sĩ. Buổi triển lãm đầu tiên của cũng đã ra mắt vào tháng Bảy.
Năm 2012, cô và đối tác của mình, Alexandros Kouris, thành lập Nhà máy bia Nissos để giúp hòn đảo phát triển các nguồn doanh thu ngoài du lịch. Kể từ đó, các sản phẩm đồ uống cao cấp của hãng đã giành được giải thưởng tại các “thành trì” bia ở Đức và Bỉ. Tập đoàn Carlsberg gần đây còn mua một lượng cổ phần thiểu số của hãng. Việc mở rộng tại thị trường Hoa Kỳ đang được hiện thực hóa. Ngoài nhà máy bia thủ công nằm ở thị trấn chính, được gọi là Chora, Nissos còn có một hầm rượu bên dưới tu viện Công giáo cũ ở ngoại ô, nơi cặp đôi đang thử nghiệm loại bia ủ lâu năm (có vị giống Cognac một cách kỳ lạ) và tổ chức các buổi nếm thử dưới ánh nến cho bạn bè và gia đình.
Kinh doanh bia chính là một lựa chọn táo bạo trên một hòn đảo nổi tiếng với rượu vang. T-Oinos, một trong những nhà máy rượu vang hàng đầu, đã tạo dựng được tên tuổi của mình trong thế kỷ 21 khi sản xuất dòng sản phẩm hữu cơ được chứng nhận bao gồm nho Assyrtiko được trồng trên đất cát phủ đá granit và nho Mavrotragano được trồng trên đất sét. Các vườn nho nằm ở độ cao hơn 450m so với mực nước biển, nơi có lá oregano, hoa oải hương, húng tây và thì là mọc hoang. Đây còn là nơi nhiệt độ thấp hơn với luồng gió bắc Meltemi giúp nho luôn mát mẻ để giữ được axit và độ tươi.
Dưới sự chỉ đạo của bậc thầy Stéphane Derenoncourt, T-Oinos ủ rượu trong thùng thép không gỉ, thủy tinh, vò hai quai và gỗ với sản lượng 20.000 chai/năm cùng đội ngũ nhân công toàn người Tinos. Khoảng một nửa sản lượng được chuyển đến các hòn đảo khác ở Cyclades, bao gồm cả Mykonos.
Vang đỏ và trắng Clos Stegasta của T-Oinos góp phần cho sự đa dạng của ẩm thực địa phương và gợi lên truyền thống mến khách của Hy Lạp cổ đại. Bữa ăn của người Tinos khá đơn giản, với món ăn được phục vụ trên đồ gốm thủ công tinh xảo và được chia sẻ quanh bàn ăn. Có những món du nhập từ Athens, chẳng hạn như Svoura, tuy đơn giản nhưng ngon miệng, bao gồm khoai tây chiên bí xanh và mì ống tươi. Ngoài ra còn có những tên tuổi đương thời như San to Alati, Thalassaki và Marathia - nơi Marinos Souranis mở cửa ở Chora hơn 20 năm trước với tư cách là một nhà hàng tập trung vào các nguyên liệu địa phương và công thức nấu ăn xa xưa. Kể từ đó, anh ngày càng đi sâu vào các món ăn thử nghiệm như tôm sống thái lát mỏng với kem dâu và các kỹ thuật, đặc biệt là cách làm chín cá.
Đây còn là nơi để anh khai thác quá trình phân hủy, biến đổi collagen của cá thành đường trong nhiều ngày hoặc nhiều tuần, giống như cách ủ thịt bò. Kết quả thật hấp dẫn: cá ngừ có vị mặn, dai giống với thịt heo muối prosciutto hay thịt cá cam vẫn giữ độ mềm mọng. Souranis cũng đã thúc đẩy xu hướng tìm nguồn cung thực phẩm tại Tinos, thu thập và bảo quản nấm cho món risotto trong thực đơn vào những tháng mùa đông khi Marathia đóng cửa.
Dimitris Skarmoutsos, chủ sở hữu Delta (Athens), nhà hàng đầu tiên trên toàn quốc đạt hai sao Michelin, là bếp trưởng điều hành của Eos tại Odera, khu nghỉ dưỡng sở hữu 77 phòng hướng ra cảnh biển Aegean tuyệt mỹ. Các công trình xây dựng mới khác, chủ yếu dưới dạng nhà riêng, cũng góp phần cho diện mạo mới của Tinos. Martha Giannakopoulou, một kiến trúc sư tại Athens, cùng chồng là nhạc sĩ, đang thiết kế ba ngôi nhà trên đảo. Một cho một gia đình Hy Lạp, căn còn lại cho hai khách người Anh - chủ một khu phức hợp. Riêng ngôi nhà của gia đình cô được xây dựng từ đá tại Tinos”.
Giannakopoulou chia sẻ thêm việc chính quyền địa phương quyết tâm kiểm soát mạnh việc tăng trưởng các ngôi nhà và biệt thư xây mới. “Công suất đảo không cao: Thiếu nước, thiếu điện. Và đó là một trong những vấn đề mà Mykonos đang gặp phải – cơ sở hạ tầng yếu kém. Rất thường xuyên vào tháng 8, có tới nửa tháng cư dân chỉ được tiếp cận với lượng nước ở mức tối thiểu”.
Tại Odera, 24 phòng và suite có hồ bơi vô cực riêng hướng ra biển và 30 phòng khác có bể bơi chung. Khu nghỉ dưỡng tiếp cận nguồn nước qua lỗ khoan và xử lý nước bằng phương pháp điện phân muối, đây là một phương pháp khử trùng tự nhiên giúp giảm thiểu khử trùng bằng clo. Những nỗ lực bền vững khác bao gồm việc sử dụng nước thải được xử lý sinh học để tưới cây, năng lượng địa nhiệt để sưởi ấm và làm mát, và khai thác đá tại chỗ để ốp tường bằng đá khô và sỏi.
Tác phẩm điêu khắc về Thánh George giết rồng của Costas Tsoclis được sắp đặt trong sân bảo tàng của ông dễ dàng khiến du khách liên tuởng chiếc đuôi nhấp nhô, có vảy của sinh vật này nhằm để phản chiếu những ngọn núi gồ ghề, nhấp nhô ở phía xa. Nhưng Costas khẳng định môi trường xung quanh chỉ tác động đến cơ thể và tâm trí chứ không ảnh hưởng đến hình thức nghệ thuật của ông. “Tôi nhận được rất nhiều năng lượng từ Tinos - đó là lý do tại sao tôi ở đây”-ông chia sẻ. “Tôi đã sống ở nhiều nơi khác nhau trên thế giới. Nhưng khi đặt chân đến đây, sự kỳ diệu tại Tinos đã khiến tôi sáng tạo. Chỉ đơn giản như vậy thôi”.